Kościół chce przekazać przesłanie – poznaj je

Łączenie pokoleń chrześcijańskich z ich źródłem, z ich pochodzeniem, utrwalanie wiary, którą praktykują, poprzez przekazywanie im Ewangelii, i przekazywanie tej Ewangelii, tej Dobrej Nowiny, wielu słuchaczom, wpisuje się w misję Kościoła katolickiego, otrzymaną od jego założyciela: „Idźcie na cały świat i głoście Dobrą Nowinę wszelkiemu stworzeniu”. Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony; kto nie uwierzy, będzie potępiony” (Mk 16,15-16). Jest więc poza dyskusją, że Kościół chce przekazać jakieś przesłanie i że odczuwa tę konieczność jako obowiązek.

Z drugiej strony, w naszych czasach mnożą się pytania o trudności, jakich doświadcza to wielkie ciało społeczne w prowadzeniu tej komunikacji. Zdają sobie z tego sprawę ludzie Kościoła, zwłaszcza biskupi, i gromadzą się refleksje nad problemem języka kościelnego, nad technikami przekazu, nad rozumnym wykorzystaniem mediów, nad dostosowaniem przekazu religijnego do współczesnego świata. W obliczu tej trudności, jaką Kościół ma w komunikowaniu i przekazywaniu, chciałbym przedstawić dziś próbę wyjaśnienia opartą na hipotezie wywiedzionej z natury przesłania, z którego przekazaniem zdaje się mieć trudności.

Jak wszystkie hipotezy, nie jest to pewność, ale kolokwia są odpowiednim miejscem nie do stwierdzania pewników, ale raczej do przedstawiania i dyskutowania hipotez. Więcej informacji na stronie https://opoka.org.pl/News/Zapowiedzi/2019/gniezno-v-ogolnopolski-kongres-nowej-ewangelizacji

Dlatego rozwinę tu dwie idee: wiara jest przekazywana jako depozyt. To pojęcie jest tradycyjne. Ale złoże musi pozostać żywe, a może nawet ewoluować. Być może właśnie z powodu materializacji i reifikacji depozytu Kościół ma trudności z jego przekazywaniem.

Wiara chrześcijańska jest depozytem

Pojęcie to jest charakterystyczne dla judeochrześcijaństwa. Już w pierwszym pokoleniu chrześcijańskim apostoł św. Paweł w listach pasterskich do swoich uczniów Tymoteusza i Tytusa mówi o istnieniu treści doktrynalnych, „zdrowej nauki”, którą należy przyjąć i przekazać. „Zachowujcie dobry depozyt z pomocą Ducha Świętego, który w nas mieszka” – pisze do Tymoteusza (2 Tm 1, 14). I wyzywa swoich uczniów, by toczyli „dobry bój” (1 Tm 1,18) w obronie tego depozytu, w obliczu nieumiarkowanego upodobania niektórych wspólnot do innowacji, które prowadzą do rozpadu wiary (1 Tm 1,19), ponieważ składają się z „jałowych pytań” (1 Tm 6,4), „próżnych problemów” (1 Tm 1,4) i bezużytecznych „polemik na temat Prawa” (Tt 3,9).

Co składa się na ten „depozyt”?

Nie mówiąc tego wprost, wydaje się, że św. Paweł czyni to w sposób zbieżny z całą treścią Pisma Świętego i tradycji, która je niosła i przekazywała. Wiara rzeczywiście opiera się na historii. Obejmuje ona pamięć o Bożych wyborach dotyczących kształtowania się, ewolucji i perypetii narodu wybranego, a w szczególności jego wyjścia z Egiptu i przygody na pustyni, gdzie na górze Synaj otrzymali Prawo Boże. Depozyt ten integruje zwyczaje, nawyki i zachowania. Ma ona wymiar dogmatyczny, dotyczący imienia, natury i wyjątkowości Boga Izraela. Ma ona wymiar prawny i legislacyjny, zawarty w Dekalogu. Integruje ona pewną liczbę wierzeń, obrzędów liturgicznych i zachowań społecznych. Ma też wymiar doktrynalnej pewności i bezpieczeństwa. Prawo ma charakter normatywny. Zwyczaje i tradycje starożytnych wymagają poznania, przyjęcia i odtworzenia. Trwałość tych zachowań obrazuje stabilność wiary. Wszystko to stanowi korpus, który wierny musi przyjmować i przekazywać, uważając, by go nie modyfikować, ani przez usuwanie naruszające to, co istotne, ani przez samowolne lub nieterminowe wzbogacanie.

Kiedy Paweł mówi „stoczyłem dobry bój”, ma na myśli to, że zachował integralność depozytu, w wierności, która wyklucza interpretacje, redukcje i dodatki.

Bo ten depozyt, trzeba to podkreślić, ma całkowicie oryginalny charakter, który nadaje mu wyjątkową wartość: jest owocem Objawienia. Na początku wszelkiej komunikacji między Bogiem a człowiekiem jest Słowo. Jest Słowo Boże. To Słowo jest stwórcą wszechświata, a z biegiem czasu staje się Słowem wcielonym, Słowem, które stało się ciałem. Pierwszą postawą Pawła i chrześcijan jest uznanie, że to nie człowiek, ani nawet naród wybrany, może pretendować do tytułu autora tej treści wiary i nauki. Depozyt wiary jest depozytem objawionym.

Bez inicjatywy Boga człowiek nie mógłby jej ukonstytuować samodzielnie, na podstawie indywidualnej lub zbiorowej spekulacji. Specyfika depozytu powierzonego Apostołom polega na tym, że ma on swoje źródło w przymierzu zawartym między Bogiem a człowiekiem.

A w Starym Testamencie każde przymierze opiera się na boskiej inicjatywie.

To nie człowiek decyduje o swoim związku z boskością. To Bóg, który kolejno wybiera na partnerów Noego po opuszczeniu arki, która uratowała go przed potopem, Abrahama i jego syna Izaaka, Mojżesza i cały jego lud uratowany przed faraonem, a wreszcie samego Chrystusa, Słowo wcielone w człowieka; to Bóg, który objawia się, dając swoim partnerom elementy wiedzy o swojej naturze, o swoich projektach, o swojej osobistej historii, którą wszyscy usystematyzowali pod pojęciem Przymierza. Depozyt wiary jest pełnym szacunku i zazdrości zachowaniem treści przymierza, w którym Bóg objawił się człowiekowi. Już samo to uzasadnia niematerialny charakter depozytu wiary w słownictwie i zachowaniu św. Pawła.

Spieszę dodać, że w teologii chrześcijańskiej

Objawienie nie jest jednoznacznym momentem w czasie historycznym. Nie dzieje się to w jednej chwili, jak cudowna iluminacja. Doskonale przyjmuje się, że Objawienie nie tylko nie jest natychmiastową inicjatywą Boga, który przemawia do człowieka, ale że sam człowiek poprzez swoją historię, refleksję, kulturę, ewolucję socjologiczną i religijną przyczynia się, pod okiem i kontrolą Boga, do opracowania i stopniowego wzbogacania treści Objawienia. Depozyt rodzi się ze współpracy inicjatyw Boga i badań człowieka.